Heilige Hilde, Jo en co
Uit Meervoud juni 2023.
Door Mireille Leduc
Heilige Hilde, patrones van Torhout en omstreken, zat in de penarie. Hadden een paar snoodaards toch niet uitgeplozen dat ze een nogal royaal cadeautje had gegeven aan haar voorganger, de nog heiligere Jo. Die had er iets moeten voor doen, voor dat cadeautje. Hij had een “consultancy”opdracht verricht. Een sjiek woord, om te zeggen dat ie een paar teksten had nagelezen. Blijkbaar had hij daar nog tijd voor gevonden, tussen zijn al zeer drukke bezigheden . Blijkbaar had het Agentschap het bureau “WhoCares” gekozen onder andere “omwille van de samenstelling van het team”: omdat Heilige Jo in dat team zat. Dat garandeerde genoeg expertise. Dus, als je de politieke plak hebt gezwaaid over dat agentschap, ben je een expert over de materie. Ben Weyts kan er dus gerust in zijn: als hij afzwaait, mag hij kleuterscholen leiden, de Yellow Flames coachen, en een paar bruggen neerplanten. Du grand n’importe quoi, klinkt dat in het Frans. In het Engels heeft het met de excrementen van mannelijke runderen te maken.
Maar goed, Heilige Hilde dook in de grote tsjeventrukendoos, en vond de oplossing. Noyez le poisson! Ze was niet alleen om dergelijke geschenkjes uit te delen, oeps, sorry, opdrachten uit te schrijven. Heel de godganse regering doet het, en nog veel meer zelf. “Al wat je zegt ben je zelf” roepen de kinderen op de Torhoutse speelplaats. En zeggen de ministers in het Parlement. Nu zat het spel helemaal op de wagen. De oppositie deed haar werk, deed alsof ze van haar stoel viel (de partijen vergaten even dat er op hun hoofd ook wat boter lag), en riep de manager uit Brasschaat op het matje. Met zijn gebruikelijke hoffelijkheid plopte hij een hoop uitgeprinte exceltabellen op de tafel van de geachte leden “Da gadegaa na aatzoeke zie” kan het geklonken hebben. Wellicht een poging om digitaal Vlaanderen te promoten.
Hildes opdracht was geslaagd. Over Jo praatte niemand nog, en het was allemaal de schuld van een ander. Duizend goede punten kreeg ze van de voorzitter van haar beleidspartij.
Nu moeten we ernstig zijn. Of toch op zijn minst dat proberen. Soms kan een overheid consultancy gebruiken. Meestal heet het dat de ‘competentie niet aanwezig is in de administratie’. Dat een regering dat toegeeft, grenst aan het absurde. De Belgische regeringen krijgen meer dan genoeg centen om een efficiënte en competente administratie op poten te zetten. Het gebrek aan competentie in een administratie is een gevolg van de incompetentie van de politieke overheid. En dan iemand van stal halen om het werk te doen van een agentschap waar hij tien jaar de baas was, is niet minder dan schaamteloos.
Toen het ‘Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap’ ontstond, hadden de toenmalige unitaire departementen inderdaad zelden hun meest briljante ambtenaren laten gaan. Dan was een beroep op externen aanvaardbaar. Maar enkele jaren later was die hoge nood verdwenen. Maar de ministers hadden het speeltje ontdekt, en riepen consultants te hulp voor zaken die de administratie al lang deed, beter en vlugger. De rol van de consultants beperkte zich dikwijls tot goed luisteren naar wat te ambtenaren te zeggen hadden, en dat dan in een rapport te gieten, liefst met een blinkende kaft. Niet zelden gebruikten ze gegevens die uit de administratie kwamen, ongewijzigd. Het aantal consultancybureaus schoot de lucht in. Toevallig bemand door oude bekenden. Ze blonken niet allen uit door competentie. Wel door vriendschapsbanden met de “powers that be”.
Dat verminderde natuurlijk niet toen de Vlaamse regering vond dat ze de sirenenzang over te zware administraties tot de hare moest maken, en ze op het personeelsbestand ging bezuinigen. Daarna zouden de weggeschaafde betrekkingen wel terugkomen, liefst met een sjiekere naam. Opnieuw doken externe bureaus op. Soms omdat de administratie het niet aankon. Maar dikwijls omdat de administratie haar job wel deed. Soms gaf een administratie een advies dat de minister niet helemaal welgevallig was. Speaking truth to power, heet dat bij de Civil Service. Geen nood, roep er een bekend advocatenbureau (dat iets te maken heeft met een vroegere minister van Justitie), leg het probleem uit, en enkele weken later ligt een nieuw advies op tafel. It is not rocket science
Sommige hoge ambtenaren volgden de Vlaamse regels wat te nauwgezet? Probeer hen eerst buiten te krijgen, liefst na een ‘objectieve evaluatie’, toevallig voorbereid door een bevriend bureau. Lukt dat niet, haal de grote middelen boven: schud de organisatiestructuur door elkaar. Met extern advies natuurlijk. En heel toevallig is er geen nood meer aan een topman of topvrouw met het profiel van de dwarse ambtenaar. Om de nieuwe plaats aan de top doen we natuurlijk een beroep op een extern bureau. Dat we goed kennen.
Natuurlijk zullen we in de septemberverklaring (in oktober of november?) beweren dat we streven naar een overheid die efficiënt werkt, rechtvaardig is en meer van dat moois. We beloven dat we ons ernstig houden.
