Meervoud nr 285 maart 2023
Artikels uit deze Meervoud:
Vlaams onderwijs moet buiten comfortzone treden – Dirk Berckmans
Stikstofperikelen zetten Vlaamse landbouwcrisis in de verf – Jan Van Ormelingen
Hoofdartikel: De lijfeigenen van de Boerenbond
Bernard Daelemans.
“Dat zijn lompe boeren”. Het was een zinnetje dat in een oefening was geslopen van mijn taalcursus Nederlands. De verklaring dat we met boeren mensen zonder manieren en zonder cultuur bedoelen, werd op ongeloof onthaald. Een student, een Afrikaanse man schudde het hoofd : “Boeren zorgen voor je voeding, ze verdienen respect.” Ik had daar even niet van terug.
De boeren die vandaag – de wanhoop nabij – de straat opkomen verdienen respect en begrip. Ze zijn de eerste gedupeerden van het landbouwbeleid dat de voorbije decennia werd gevoerd door de Europese Commissie en in Vlaanderen door de Boerenbonden zijn politieke arm, de CD&V.
In een stevig onderbouwd interview in Humo haalt milieuminister Zuhal Demir zwaar uit naar de Boerenbond, en terecht. De huidige stikstofproblematiek vindt haar directe oorsprong in het feit dat de Boerenbond haar invloed binnen de Vlaamse regering in het verleden heeft aangewend om bij de afbakening van de beschermde natuurgebieden zoveel mogelijk uitzonderingen te maken voor landbouwzones, zodanig dat Vlaanderen vandaag geen robuuste, duidelijk afgebakende natuurgebieden heeft maar een eindeloze reeks natuursnippers die alle-maal aan overbemeste landbouwgebieden grenzen. Om die natuurgebiedjes nu te ontzien moet het mes gezet worden in tal van landbouwondernemingen.
Het is niet alleen een juridische kwestie – met een mogelijke vergunningenstop die ons als een zwaard van Damocles boven het hoofd hangt en ook niet een kwestie van Europese regeltjes opvolgen die nu eenmaal opgevolgd moeten worden. Het gaat wel degelijk om het vrijwaren van de biodiversiteit in onze natuur in het belang van de leefbaarheid van ons minuscule stukje aarde.
Het recent afgesloten stikstofakkoord heeft vooral de crisis in de Vlaamse regering bezworen en wellicht verijdeld dat er, zoals in Nederland een vergunningenstop komt die de hele economie zou ondermijnen. Of daarmee ook meteen een wissel wordt gezet op de toekomst voor de Vlaamse landbouw is maar zeer de vraag.
Want de problematiek van de natuurgebieden is uiteindelijk maar een klein onderdeel van een veel ruimer vraagstuk. Dat van het Vlaamse landbouwbeleid op zijn geheel. In zijn bijdrage over het thema geeft Jan Van Ormelingen in de volgende pagina’s een goed inzicht in de Vlaamse landbouwgeschiedenis en de nefaste rol van de ongebreidelde schaalvergroting sinds de jaren 1970, waarin de Boerenbond en de CD&Vministers een allesbepalende rol hebben gespeeld. De Vlaamse boeren zijn in feite de lijfeigenen geworden van de Boerenbond en draven willens, nillens mee in een landbouwconcept dat vernietigend is voor de natuur. Het is verfrissend dat een beleidsvrouw als Demir de Boerenbond aanpakt maar gaat ze ook verder in de richting van een grondige hertekening van het landbouwbeleid?
Een echte aanzet tot een heroriëntatie van het landbouwbeleid is nog niet gegeven. Dat zal een werk van lange adem worden. Een heuse landbouwtransitie. Er is veel werk aan de winkel.
