Meervoud nr. 295 – april 2024.
In dit nummer:
INTERVIEW MET GEERT BOURGEOIS: De conservatieve man van eer. Door Lukas De Vos.
Verkiezingsdebat: Over de toekomst van de Brusselse instellingen. Door Bernard Daelemans.
Hoofdartikel: Eurofederalisme en euroscepsis
Eurofederalisme en euroscepsis
Door Bernard Daelemans.
Het zal wel enige verwondering wekken om op de voorpagina van deze Meervoudeditie het portret te zien prijken van gewezen ministerpresident Geert Bourgeois die fier met de Europese vlag zwaait. Van in den beginne heeft dit foliant zich een veeleer eurosceptische koers aangemeten. Achtereenvolgens werden hier het Verdrag van Maastricht, de introductie van de euro, de Europese Grondwet en de internationale GATT en GATTSvrijhandelsakkoorden bekampt. Het structurele democratische deficit van de Europese Unie en de verdragrechtelijke vastlegging van een neoliberale beleidskoers waar door de lidstaten niet van kan worden afgeweken, ongeacht het stemgedrag van hun bevolkingen, vormden en vormen voor ons de fundamentele bezwaren tegen de manier waarop de Europese samenwerking in het kader van de EUinstellingen gestalte krijgt.
Een Europese demos is er inderdaad niet. Socioloog Mark Elchardus wees hier onlangs nog eens op in een column met verwijzing naar Europees waardenonderzoek waaruit blijkt dat er op een aantal vlakken bijvoorbeeld belangrijke verschillen bestaan tussen Oost en WestEuropeanen en dat er niet echt gewag kan gemaakt worden van een geleidelijke overbrugging van dergelijke verschillen. Zonder demos, geen democratie. Voor Vlaamsnationalisten, met eizona 200 jaar ervaring in het Belgische keurslijf is dit niet zo moeilijk te begrijpen.
De kapitalistische inslag van de EUverdragen, de disproportionele invloed van de grootindustrie op de besluitvorming, de regelneverij, de steeds uitdeinende greep van marktlogica op alle domeinen van het maatschappelijke leven, die mede door de EU wordt opgedrongen (denk maar aan de uitholling van taalwetgeving door EUrechtspraak), maken de Europese instellingen weinig geliefd.
Dat heeft Meervoud zeker niet belet om ruime aandacht te schenken aan het Europese besluitvormingsproces, wel integendeel. Onze redacteur Lukas De Vos rapporteert regelmatig vanuit Straatsburg over het Europese debat en voor deze editie heeft hij onder meer een uitgebreid afscheidsinterview met uittredend EPlid Geert Bourgeois voor u in petto.
Het is opmerkelijk dat deze overtuigde Eurofederalist zowaar toch belangrijke kanttekeningen plaatst bij het Europese beleid. Hij hekelt het feit dat de EU steeds meer ‘eenheidsworst’ produceert. Zoals met de ‘natuurherstelwet’, waar dezelfde criteria worden gehanteerd voor kleine dichtbevolkte landen als voor grote lidstaten met uitgestrekte landbouw en natuurgebieden. Hij ziet een bedreiging in de ‘zorgvuldigheidsplicht’ die aan bedrijven worden opgelegd omdat de regels niet haalbaar zijn voor KMO’s die dreigen gefnuikt te worden door al die geboden. Hij gewaagt van regelneverij. Hij laakt het miskennen van het subsidiariteitebeginsel. Hij ziet steeds meer protectionisme bij de grote lidstaten dat door de Europese Commisssie door de vingers wordt gezien, ten nadele van de kleine landen.
Natuurlijk bestaat er zoiets als ‘Europese belangen’ die in de geopolitieke situatie van vandaag in het gedrang komen. De vraag is of de EU die belangen in het verleden gediend heeft door aan te sturen op massale delocalisatie van de maakindustrie naar China, een energetisch afhankelijkheidsbeleid van Rusland en – toegegeven, dit is geen EUbevoegdheid, een defensieafhankelijkheid van de VS. Alvast groeit het inzicht dat dit allemaal geen goede zaak is geweest.
De slinger kan nu stilaan de andere kant uitzwaaien.
