Meervoud nr. 296 – mei 2024.
In dit nummer:
Werkt migratie echt zo? Door John De Wit.
Het links nationalisme van Mark Elchardus. Door John De Wit.
Hoofdartikel: Confederalisme of niets? Door Bernard Daelemans.
Terwijl we dit schrijven zitten we in de laatste rechte lijn naar de verkiezingen van zondag 9 juni. Het heeft niet veel zin een voorafname te doen op de verkiezingsresultaten. “
Peilingen zijn maar peilingen
”, klinkt het alom. En ook het voltallige heir politologen bevestigt dat er niet veel wetenschappelijke pijlen te trekken zijn op de veelvuldige steekproeven die de verschillende mediagroepen voor veel geld laten afnemen.
Hoewel de kiezer zich nog moet uitspreken is de paringsdans voor de coalitievormingen al volop aan de gang. Een zegezekere Tom Van Grieken blijft dingen naar de hand van Bart De Wever om – mochten beide partij-en samen een zetelmeerderheid in het Vlaams parlement verwerven – samen een Vlaamse regering te vormen. De Wever blijft de boot afhouden, al ziet hij een zetelmeerderheid in het Vlaams Parlement zeker zitten, dan is zijn partij immers ‘incontournable’. Maar ook premier Decroo reikt de hand naar De Wever, terwijl het steeds twijfelachtiger wordt of zijn partij überhaupt een ‘kanseliersbonus’ kan opstrijken bij de stembusgang. In de wandelgangen wordt immers steeds luider gefluisterd dat Groen uit de federale coalitie moet gewipt worden. Dan is het tijd om N-VA weer in het bad te trekken – weliswaar zonder een staatshervorming door te voeren.
Het is overduidelijk dat N-VA geen tweede experiment wil als ten tijde van de regering-Michel, toen ze in een federale regering stapte zonder communautaire stappen vooruit te zetten. De electorale rekening werd algauw gepresenteerd. Nadat de partij het VB eerst omzeggens had leeggezogen hebben die kiezers vrij snel de omge-keerde beweging gemaakt. Dat er inmiddels in Nederland een coalitie met Wilders’ PVV wordt op de rails ge-zet, zal de hoop voeden dat ook in Vlaanderen het cordon sanitaire kan sneuvelen.
De Wever past desalniettemin voor het ‘Catalaanse scenario’ : een verdieping van de Vlaamse autonomie forceren middels een ‘soevereiniteitsverklaring’ in het Vlaams parlement. Dat idee komt nochtans oorspronkelijk van de eminente grondwetsspecialist, wijlen Robert Senelle, die wel degelijk vond dat een dergelijke acte van het Vlaams parlement legitimiteit kan verlenen aan de uitbouw van de Vlaamse (deel)staat.
Wat er ten gronde mis was met het ‘Catalaanse scenario’, is dat de partijen die de onafhankelijkheidsverklaring van Carles Puigdemont in het Catalaans parlement hebben goedgekeurd, in feite niet bereid waren om zelfs maar een poging te wagen om het ‘volksmandaat’ van het referendum van 2017 uit te voeren. Sommigen vluchtten naar het buitenland en anderen gingen zich braaf aangeven bij het gerecht in Madrid. De teleurstelling aldaar is dan ook immens. Met recht voelen de kiezers zich door loze beloften bedrogen. De Wever hoedt zich voor dit onzekere pad.
Feit blijft dat de leidende krachten van 5 jaar geleden in Vlaanderen (N-VA) en Wallonië (PS), die toen dicht bij een communautair akkoord stonden, vandaag een flink stuk van hun kracht lijken te hebben verloren. Het klopt wat heel wat Wetstraatcommentatoren zeggen, dat de N-VA na twintig jaar in het centrum van de Vlaamse/Belgische politiek te staan, in wezen geen enkele stap vooruit heeft kunnen zetten in het Vlaamse autonomieproces.
Heeft De Wever definitief zijn ‘afspraak met de geschiedenis’ gemist? Het leidt geen twijfel dat bij heel wat van de genoemde commentatoren de wens ook de vader van de gedachte is. De realiteit is immers dat een hervor-ming van de Belgische staat noodzakelijk is, al was het maar omdat de federale overheid op zijn tandvlees zit en de middelen niet heeft om zijn kerntaken te realiseren. Ondanks pleidooien her en der voor het versterken van het federale niveau, wijst de geschiedenis in de omgekeerde richting. Een verdere ontmanteling lijkt onafwendbaar.
Indien N-VA op federaal vlak nodig is, zal het misschien geen ‘confederalisme of niets’ zijn, maar het zal toch een stuk in die richting moeten gaan.
