Boekbespreking: Koopmans fileert Europees asielbeleid
Door John De Wit
Uit: Meervoud nr. 289, september 2023.
“De asielloterij”, het nieuwste boek van professor Ruud Koopmans, ontmaskert het huidige Europese asielbeleid als een loterij. De kunst is: Europa binnengeraken en dan kan je blijven. Het Europese asielbeleid is totaal inhumaan om meerdere redenen, niet alleen omdat er zoveel doden vallen in de Middellandse Zee.
Koopmans maakt een analyse van twintig jaar Europees asielbeleid. Hij is een autoriteit in het domein: Koopmans is professor sociologie en migratie aan de Humboldt-Universiteit en onderzoeksdirecteur aan het Wissenschaftszentrum in Berlijn. Hij schetst de ideologie die achter het Europese asielbeleid zit en toont met feiten aan dat meerdere stellingen die over dat beleid door ngo’s in de media worden gepromoot, onjuist zijn maar wel bijna kritiekloos worden overgenomen. Zijn statistische analyses hebben deels betrekking op de hele EU, maar deels ook alleen op Duitsland. Verder onderzoek naar de specifiek Belgische situatie is dus nog geboden.
Koopmans’ boek is m.i. een absolute verplichting voor iedereen wie met het asielbeleid bezig is.
1. WAAROM IS EUROPEES ASIELBELEID MISLUKT?
Waarom is het asielbeleid mislukt volgens Koopmans?
1.1. Meer doden dan erkende vluchtelingen
2,2 miljoen asielzoekers bereikten tussen 2014 en 2021 Spanje, Italië en Griekenland, maar 22.000 verdronken in de Middellandse Zee, of 1%. Dit zijn alleen de doden bij de oversteek van de Middellandse Zee. Zij die tijdens de reis door de Sahara zijn overleden, zijn er niet bij. Asielmigratie naar Europa is verreweg het dodelijkste migratiesysteem ter wereld met bijna 70% van alle migratiedoden sinds 2014. Volgens Koopmans vielen zelfs meer doden bij de oversteek dan er levens werden gered. Weliswaar nam de EU in 2015 en 2016 zo’n 2 miljoen vluchtelingen op, maar daarmee zijn amper levens gered, want ofwel waren de betrokkenen in hun herkomstland niet in levensgevaar, ofwel zaten ze al in een veilig opvangcentrum in een derde land.
1.2. De zwaksten worden uitgesloten.
Het Europees asielbeleid sluit de zwaksten uit. Vrouwen, kinderen en ouderen zijn zwaar ondervertegenwoordigd bij de asielzoekers. Vooral wie meerdere duizenden euro’s aan mensensmokkelaars kan betalen, maakt kans om Europa te bereiken. Jonge, gezonde mannen uit gegoede families zijn dus bevoorrecht. Zij krijgen het makkelijkst een ticket tot de EU-loterij die asielrecht heet.
Bijkomend: veel mensen in echte nood geraken niet in Europa en over hen spreekt niemand. Eind 2020 waren 3,6 miljoen Jemenieten op de vlucht, maar ze kunnen nergens heen. Dit geldt ook voor de meeste Rohingya-moslims in Myanmar en voor vele miljoenen die het geweld in Oost-Congo zijn ontvlucht. Voor het Europese vluchtelingenbeleid telt alleen wie aan de Europese grens verschijnt.
Landen die de eerste opvang van vluchtelingen doen worden in de steek gelaten, als ze de pech hebben om niet aan de EU te grenzen. Koopmans denkt dan aan Jordanië en Libanon die zeker niet evenveel geld krijgen als Turkije.
1.3. Efficiënt opvangbeleid is onmogelijk
Omdat het opvangbeleid afhankelijk is van grote schommelingen (nu eens veel asielzoekers dan weer weinig) verkeert het voortdurend in crisis. Koopmans toont met de feiten aan dat een duurzaam en efficiënt opvangbeleid onmogelijk is, het blijft improviseren.
De grote asielzoekersgolf uit 2015 was niet het gevolg van meer oorlogsslachtoffers in Syrië, want het aantal doden in die oorlog was in 2015 aanzienlijk lager dan in de voorgaande jaren. Hij was volgens Koopmans het resultaat van het non-beleid van de EU, dat de mensensmokkelaars de vrije hand liet. Die werden aanvankelijk volledig gedoogd door de Turkse politie en de Turkse horeca in Izmir profiteerde er behoorlijk van. Volgens Europol genereerde het binnensmokkelen van migranten in Europa in 2015 alleen al 5 miljard euro. En die smokkelindustrie werd gedoogd door het hoogste politieke niveau.
1.4. Het beleid is afhankelijk van chantage
Koopmans hekelt het non-beleid van de EU-leiders. Het is een hallucinant verhaal van opportunisme, chantage en wanbeleid. Angela Merkel was helemaal geen moreel kompas, zoals in De Tijd toen werd geschreven, ze was niet eens een kompas. (Zie ook mijn artikel uit die periode: https://doorbraak.be/merkel-geen-moreel-kompas/). Ze liet zich voortbewegen door wat gebeurde en ging “vanuit de EU-waarden” uiteindelijk zelfs onderhandelen met Turkije dat de EU gechanteerd had met open grenzen. Ook Griekenland chanteerde: de regering-Tsipras die moest bezuinigen vanwege de eurocrisis, gooide de grenzen richting EU open bij wijze van druk om de bezuinigingen te beperken. Merkel schafte dan tijdelijk de Dublinregels af zonder andere EU-staten in te lichten na “jarenlang afwachten en de andere kant op kijken”.
Men liet de zaken op hun beloop. En dan zat men plots met die stortvloed. Merkel probeerde dan de vluchtelingen over de EU te spreiden volgens het systeem van de Königsteiner Schlüssel (die de vluchtelingen over de Duitse deelstaten had verspreid), maar dat mislukte jammerlijk. Zowel in de EU, als eerder in Duitsland: Oost-Europa was niet bereid om de gevolgen te dragen van besluiten die Merkel op eigen houtje zonder overleg had genomen.
De Oost-Europese landen deden het omgekeerde van Merkel: effectieve grenscontroles invoeren om de Balkanroute te sluiten. Merkel wees dat af als “schending van de Europese waarden”, maar ging dan wel met Turkije onderhandelen. Alsof Turkije die Europese waarden dan zo goed vertegenwoordigde. Ze gunde Erdogan met haar akkoord – twee weken voor de verkiezingen! – een groot succes en droeg zo bij tot de verdere uitholling van de democratie in Turkije. Sinds het akkoord moet Turkije hooguit nog vrezen voor verbale veroordelingen en het land blijft kandidaat-lid van de EU. “Wat het aardgas was voor Rusland, zijn de vluchtelingen van Erdogans Turkije”, aldus Koopmans.
Maar: de deal met Turkije en de sluiting van de Balkanroute hebben geleid tot een forse daling van het aantal asielzoekers in de EU. Dit toont volgens Koopmans aan dat je de vluchtelingenstroom kan beheersen als je dat maar wil. De theorie van de ngo’s, de media en nogal wat politici dat immigratie niet kan worden tegengehouden wordt hierdoor gelogenstraft.
De daarmee samenhangende theorie dat het blokkeren van bepaalde migratieroutes alleen maar leidt tot een verschuiving van de migratie naar andere routes, is evenzeer onjuist gebleken. Kortom: het is dus perfect mogelijk om migratie van vluchtelingen te beheersen.
1.5. Integratie loopt mis
En ook de integratie loopt mis.
De toegekomen vluchtelingen zijn zeker geen nieuw Wirschaftswunder, zoals de Duitse werkgevers euforisch beweerden. Eind 2021 had slechts 35% van de vluchtelingen uit de acht belangrijkste landen, die in Duitsland waren toegekomen sinds 2012, een baan. Dat loopt op tot 41% als je de “mini-jobs” meerekent. Van de Duitse staatsburgers werkt 64%, van alle buitenlanders in Duitsland 48%. Kortom: na tien jaar werkt amper een derde. Waarom? Koopmans ziet een aantal redenen.
++ De arbeidsmotivatie van vluchtelingen is lager dan die van andere migranten, omdat ze niet komen om te werken en ook bepaalde trauma’s hebben.
++ Een belangrijke reden is gendergebonden: er is een groot verschil tussen mannen en vrouwen. Van de Syrische, Iraakse en Afghaanse vrouwen werkt amper 10%, alleen bij de Iraanse vrouwen werkt 32% en dat komt in de buurt van de Iraanse mannen (43%). De islamitische achtergrond is de verklaring volgens Koopmans, want de Iraanse vrouwen zijn in grote meerderheid christen.
++ Een andere reden is het lage onderwijsniveau dat de vluchtelingen meebrengen. Ook hier vallen Iraniërs op met 33% universitairen. Zeer weinig vluchtelingen hebben een specifieke beroepsopleiding gevolgd: terwijl 59% van de totale Duitse bevolking een beroepsopleiding heeft, geldt dat slechts voor 4% van de vluchtelingen. Ze moeten alles dus nog leren.
Gevolg is: de helft van de werkende vluchtelingen werkt in de zorghulp, of als magazijnbediende of postsorteerder.
Ander gevolg is: afhankelijkheid van uitkeringen. In 2021 kon slechts 30% van de vluchtelingen uit de acht belangrijkste landen geheel in eigen levensonderhoud voorzien. Terwijl slechts 4,6 % van de Duitsers afhankelijk was van uitkeringen, gold dat voor veertien keer zoveel vluchtelingen (63%).
Over alle herkomstlanden bezien is de verhouding tussen werkenden en uitkeringsafhankelijken bij de vluchtelingen vele malen ongunstiger dan bij andere buitenlanders, van wie er vier werkenden zijn voor iedere uitkeringsafhankelijke, of dan bij Duitsers waarvoor je zelfs 10 werkenden hebt per uitkeringsafhankelijke.
1.6. EU-beleid trekt terroristen aan
Vervolgens kwamen nogal wat terroristen de EU binnen tijdens de golf van 2015-2016. Dat komt omdat het asielbeleid van de EU volgens Koopmans de mensen uitnodigt om hun identiteitsdocumenten weg te gooien. Want dan word je niet uitgezet omdat men je herkomstland niet vindt.
Sinds 2015 zijn in de EU tientallen terreuraanslagen met in totaal 250 doden gepleegd door daders die ofwel vluchteling waren ofwel zich als zodanig hadden voorgedaan.
De terreurdreiging werd serieus onderschat. De veiligheidsdiensten reageerden ronduit laks, aldus Koopmans.
Als je alle Europese terreuraanslagen sinds 2015, waarbij vluchtelingen betrokken waren bekijkt, dan zie je duidelijke gelijkenissen tussen de daders van terreuraanslagen:
++ In bijna de helft van de gevallen kwamen ze het land binnen zonder paspoort of met een vervalst paspoort en gebruikten ze een of meer valse identiteiten. Vaak legden ze valse verklaringen af over hun herkomstland of hun leeftijd.
++ Meerdere aanslagplegers hadden in verschillende landen asielaanvragen ingediend, in strijd met de Dublinregels. Ze moesten hun identiteit daarvoor niet eens verhullen.
++ Het feit dat ze als afgewezen asielzoekers toch konden blijven, is een derde gemeenschappelijk kenmerk.
Kortom: “Het Europees asielbeleid had ernstige veiligheidslacunes met dodelijke gevolgen: vervalste of ontbrekende documenten, meervoudige identiteiten, onware verklaringen over land van herkomst en leeftijd, meerdere asielaanvragen op verschillende plaatsen, niet-handhaving van het Dublin-beginsel zelfs wanneer asielaanvragen al in andere Europese landen waren ingediend en afgehandeld, gedogen van mensen die misdrijven hadden gepleegd of zich schuldig hadden gemaakt aan asielfraude, negeren van verplichtingen om het land te verlaten. De daders maakten genadeloos gebruik van deze veiligheidslekken in het Europese asielsysteem en konden zo sinds 2015 in totaal ongeveer 250 mensen doden en duizenden meer traumatiseren en verwonden. De verhouding tussen de rechten van asielzoekers, met inbegrip van degenen die zich schuldig maakten aan misdrijven en asielfraude, en de zorgplicht van de staat voor de veiligheid van zijn eigen burgers kwam in de loop van de vluchtelingencrisis ernstig uit het lood te liggen.” (p. 135)
++ De daders waren volgens Koopmans allen moslims. En de islam speelde wel duidelijk een rol, want de 311.000 christelijke vluchtelingen (een zesde van alle vluchtelingen) en de 100.000 jezidi’s waren even getraumatiseerd maar pleegden geen aanslagen.
1.7. Vluchtelingencriminaliteit is te hoog
Hoe zit het met de criminaliteit van vluchtelingen en de criminaliteit tégen vluchtelingen? (De term “vluchtelingen” wordt hier zoals ook vaak elders door Koopmans gebruikt als verzamelterm voor asielzoekers, erkende en niet-erkende vluchtelingen en illegalen).
== Criminaliteit tégen vluchtelingen
Tussen 2015 en 2019 telde Duitsland zo’n 11.000 incidenten met de vluchtelingen als doelwit om politieke redenen. Maar slechts in een zesde van deze misdrijven ging het om daadwerkelijk geweld, aldus het Bundes KriminalAmt BKA. Veelal zijn het haatmisdrijven of gebruik van verboden symbolen (nazikruis). Het grootste deel van meer dan tweeduizend echte gewelddaden (87%) waren openbare geweldplegingen en mishandelingen van vluchtelingen. Er waren echter ook 200 brandstichtingen.
Sinds 2015 is geen enkele vluchteling omgekomen bij deze pogingen tot moord of doodslag vanuit extreem rechts. Maar er vielen wel doden die zelf geen vluchteling waren. De bewering – van sommige media en maatschappelijke organisaties – dat het leven van vluchtelingen in Duitsland ernstig wordt bedreigd door politiek gemotiveerde aanvallen, is volgens Koopmans onjuist.
In de bewuste periode werden in totaal 280 vluchtelingen vermoord om niet-politieke redenen, in de meeste gevallen (173 slachtoffers) door andere vluchtelingen. Slechts 9 van de 173 vluchtelingen die in deze periode vermoord werden waren slachtoffer van een Duitse dader. Hiertegenover staan bijna 9 keer Duitse slachtoffers (80) van een moord door een vluchteling.
== Criminaliteit van vluchtelingen
In 2020 telde 2,23% asielzoekers, erkende vluchtelingen en afgewezen asielzoekers. In de misdaadstatistieken tekenen ze voor 7,33% van alle verdachten (misdrijven tegen de vreemdelingenwet niet meegerekend).
Uit een analyse van de evolutie tussen 2014 en 2020 blijkt dat:
++ slechts een klein deel van de vluchtelingen van een strafbaar feit verdacht wordt (op het hoogtepunt was nog altijd 89% niet verdacht);
++ het percentage verdachten onder de vluchtelingen vele malen hoger ligt dan onder de bevolking als geheel. Dat wordt nog erger bij geweldsmisdrijven: zo was één op de acht verdachten van moord in 2020 een vluchteling. Voor zedenfeiten was het aandeel van vluchtelingen onder de verdachten 8,5%, bijna vier keer zo hoog als hun aandeel in de bevolking, voor verkrachting was zelfs 14,1% van de verdachten een vluchteling. In 2020 vormden vluchtelingen 8,8% van de verdachten van mishandeling, 9,8% bij brandstichting en zelfs 13,2% bij zware mishandeling.
Wordt dit hoog percentage dan niet verklaard door een andere aangiftebereidheid? Daar zijn geen wetenschappelijke aanwijzingen voor, stelt Koopmans. Hij werkt dit echter niet grondig uit.
Wordt het misschien verklaard door de samenstelling van de vluchtelingenpopulatie: jonge mannen zijn nu eenmaal meer crimineel?
Het geslacht speelt een rol, maar een beperkte, aldus Koopmans. Als de totale bevolking qua geslacht dezelfde samenstelling zou hebben als de vluchtelingenbevolking dan zou het misdaadcijfer van die totale bevolking 13% zijn of 1,13 maal hoger dan nu. Maar daadwerkelijk werden vluchtelingen niet 1,3 keer maar 3,3 keer zo vaak van een misdrijf verdacht. Het groter aandeel mannen onder de vluchtelingen verklaart dus maar een klein deel waarom ze oververtegenwoordigd zijn onder de verdachten.
Iets soortgelijks kan worden aangetoond voor de leeftijdsopbouw.
Gecombineerd is de invloed van deze factoren nog kleiner. Criminoloog Pfeiffer ziet een verklaring in “geweldlegitimerende mannelijkheidsnormen”, een geïmporteerde machocultuur dus, volgens Koopmans vnl. Uit moslimlanden (158) volgens de auteur.
De criminaliteitslast varieert niet alleen tussen vluchtelingen en de rest van de bevolking, maar ook binnen de groep vluchtelingen zelf. Vluchtelingen uit Rusland worden slechts anderhalf keer zo vaak van misdrijven verdacht als hun aandeel in de bevolking zou doen verwachten. Bij Marokkanen is dat 34 keer zo vaak. Bij Syriërs slechts twee keer, Algerijnen ook 31 keer. De verschillen in criminaliteitsgraad hebben een duidelijke correlatie met de verblijfsstatus. Lage erkenningscijfers correleren met hoge criminaliteitscijfers. (Van drie grootste groepen vluchtelingen (Syrie, Afghanistan en Irak) hebben Syriërs: de hoogste erkenning en de laagste criminaliteit; Afghanen de hoogste misdaadcijfers en de laagste erkenningsgraad). Opgelet: een correlatie is geen oorzakelijk verband.
Dus: vluchtelingen zijn sterk oververtegenwoordigd als verdachten van zware criminaliteit (moord, doodslag en verkrachting): ongeveer zes keer hun bevolkingsaandeel. Vaak gaat het om daders die geen identiteitsdocumenten voorleggen, logen over hun herkomst en leeftijd en die niet konden worden uitgezet na een afgewezen asielverzoek. Veel van deze criminaliteit had kunnen vermeden met een degelijk asielbeleid, meent Koopmans.
2. WELK BELEID?
2.1. Wat niet?
Koopmans betoogt dat het eerlijker zou zijn als de EU haar grenzen gewoon open zou stellen en iedereen zou binnenlaten. Het zou goedkoper zijn, want de hele asielregeling zou vervallen. De feitelijke opengrenzenlobby is hier tegen omdat hij dan zonder werk zou vallen. Alle juridische betwistingen en onderzoeken, alle reddingsoperaties e.d. zouden immers verdwijnen. Dat opengrenzensysteem zou echter het aanzuigeffect nog vergroten, betoogt Koopmans. Het stoort ook het rechtsgevoel en al de integratieproblemen zouden vergroten.
2.2. Wat wel?
== Quota.
Zoals ikzelf al in 2004 voorstelde in GVA, pleit Ruud Koopmans voor een heel ander asielsysteem dat bestaat uit humanitaire quota die via de hervestigingsprogramma’s van de VN worden uitgevoerd. Het parlement zou dan jaar na jaar beslissen hoeveel asielzoekers worden binnengehaald en vanwaar ze komen. De voordelen zijn enorm: geen schommelingen meer in de beschikbare plaatsen voor de opvang, een eerlijker selectie van echte asielzoekers (niet alleen rijkere, jongere mannen uit herkomstlanden van waaruit je naar Europa kan), een onmiddellijke erkenning van de vluchtelingen na aankomst en een afstemming op de behoeften van de ontvangende samenleving.
Koopmans voorziet wel in een uitzondering voor de Europese buurlanden, omdat de EU-landen hier de eerste opvangstaten zijn. Die asielzoekers (bv uit Oekraïne) moeten dus worden opgevangen zoals nu. De quotaregeling geldt vooral voor asielzoekers die uit verdere landen komen (Syrië, Pakistan, Nigeria…).
== Humanitaire visa
Daarnaast bepleit Koopmans ook nog humanitaire visa voor individueel politiek vervolgden die het land waarin ze vervolgd worden niet kunnen verlaten, bv omdat ze geen visum kunnen krijgen. Deze regeling zou ook moeten gelden voor mensen die vervolgd worden wegens hun levenswijze en opvattingen als daar zware straffen op staan, zoals bij godslastering of homoseksualiteit. Deze humanitaire visa zouden niét gelden voor mensen die bedreigd worden door gevaren die niet specifiek individueel zijn, zoals bv een burgeroorlog. Momenteel past volgens Koopmans alleen Zwitserland zo’n regeling toe: tussen 2016 en 2018 leverde het iets minder dan 1000 humanitaire visa af, bij de helft aan Syriërs. Het gaat hier om discretionaire beslissingen en niet om afdwingbaar recht.
== Economische migratie
Tenslotte heb je nog de economische migratie. De meeste Afrikaanse “asielzoekers” zijn geen asielzoekers, maar mensen die om begrijpelijke redenen hun levensstandaard willen verbeteren. Koopmans pleit voor meer legale arbeidsmigratie, hoewel hij zich realiseert dat dit de “netwerkmigratie” alleen maar zal doen toenemen en dus een beduidend aanzuigeffect heeft. Toch is hij een voorstander van legale economische migratie omdat die een ruilmiddel kan zijn om herkomstlanden te overtuigen om hun illegale migranten terug te nemen. En verder omdat er in bepaalde economische sectoren hier nu eenmaal een tekort is een arbeidskrachten, bv in de landbouw of de horeca.
De combinatie van deze drie voorstellen: royale humanitaire toelatingsquota, humanitaire visa voor individueel politiek vervolgden en legale kanalen voor economische migratie, zal volgens Koopmans leiden tot veel extra immigratie als niet tegelijkertijd de illegale migratie wordt teruggedrongen. Koopmans pleit daarom voor akkoorden zoals die met Turkije en Tunesië om illegale migratie tegen te houden. Hoewel Koopmans vaststelt dat bv Turkije amper illegale migranten terugneemt. En Koopmans bepleit het Australische model.
2.3. Het Australische model
“Willen we het asielrecht blijven beperken op de onrechtvaardige, veiligheidsbedreigende en voor de integratie vijandig manier waarop we dat nu doen, of willen we de prikkels om irregulier naar Europa te komen verminderen?”, zo vraagt Koopmans zich af. Hij is voor dat laatste en pleit resoluut voor het Australische model. Asielzoekers die via de zee naar Australië wilden komen werden daar in eilandjes van Papoea-Nieuw-Guinea of in Nauru opgevangen. Dat leidde tot een spectaculaire daling van het aantal asielzoekers via de zee en tot geen enkele dode vluchteling op de zeeroute meer sinds 2014.
Momenteel volgen twee Europese landen het Australische model: Denemarken en het VK, die beide asielverzoeken willen laten behandelen in Rwanda en daar dus een deel van hun asielzoekers willen naartoe sturen. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg wees op 14 juni 2022 weliswaar een doorzending van asielzoekers van het VK naar Rwanda af, maar het uitte – volgens Koopmans – geen fundamentele bezwaren tegen de overdracht van asielzoekers aan derde landen. Volgens het huidige recht is het niet doorslaggevend of een asielzoeker een band heeft met het betrokken derde land (Rwanda dus), aldus Koopmans.
De auteur bepleit een veralgemening van het z.i. veel humanere Australische model, hij is voor akkoorden met Rwanda, Albanië, Moldavië en Tunesië. Maar ook Ghana en Senegal.
Welke asielzoekers zouden moeten worden uitbesteed aan die landen?
Koopmans beantwoordt eerst de vraag: wie niét?
En hij volgt hierbij de criteria van het Deense wetsontwerp ter zake. Zeker aanvragers uit grensstaten van de EU niet. Maar evenmin: aanvragers met familie die hier legaal verblijft; evenmin mensen die een dringende medische behandeling nodig hebben die alleen in de EU kan; en evenmin asielzoekers die zelf afkomstig zijn uit het land waaraan de asielprocedure wordt uitbesteed.
Maar wie dan wel?
== asielzoekers die de EU zijn binnengekomen via een land van eerste opvang waarvoor al humanitaire contingenten zijn vastgesteld die op hen betrekking hebben. Bv. Syriërs in Turkije.
== mensen uit landen met een laag erkennigspercentage (bv uit West-Afrika) die niet in aanmerking komen voor legale arbeidsmigratie.
== mensen die zonder geldige identiteitspapieren de EU binnenkomen.
Koopmans wil verder dat oorlogsvluchtelingen die enkel subsidiaire bescherming genieten, na hun erkenning niét tot de EU mogen worden toegelaten.
Waarom zouden landen als Tunesië en Albanië nu zo’n procedures mee willen uitvoeren? Uiteraard speelt de financiële compensatie een grote rol, maar belangrijker is voor die landen dat irreguliere migratie vervangen wordt door legale. Die landen moeten dus quota krijgen voor arbeidsmigratie van hun eigen bevolking. Alleen dan kan het systeem werken, Australië heeft dat bewezen, aldus Koopmans. Het doel is immers niet minder migratie, maar legale en anders gestuurde en anders samengestelde migratie.
3. BEDENKINGEN
== Koopmans’ boek is m.i. een absolute verplichting voor iedereen die met het asielbeleid bezig is. Koopmans toont wetenschappelijk aan dat de voorstellen van Theo Francken (N-VA) rond een Australische asielbeleid helemaal niet inhumaan of “extreem rechts” zijn maar in tegendeel veel menselijker dan het huidige Europese asielbeleid.
Koopmans schreef geen rechts boek. Het pleit niet voor minder migratie, maar voor een ander soort migratie die beheersbaar blijft en ons ook iets oplevert.
== Een lacune in Koopmans’ werk is dat de rol van een aantal cruciale factoren in het beleid onderbelicht blijft. Om er slechts enkele te noemen: de verhouding van de ngo’s tot de mensensmokkelaars, de financiële belangen achter de asiellobby, het financiële kostenplaatje achter de opvang, de positie van Frontex, de commerciële, emotionele en nogal tendentieuze aanpak van het asielvraagstuk in de meeste media.
Maar ook het juridische aspect blijft onderbelicht. Het komt wel aan bod, maar Koopmans kijkt te positief aan tegen het Straatsburgse Mensenrechtenhof. Zo is Koopmans onder bepaalde voorwaarden een voorstander van pushbacks, die in de Balkan hun nut hebben bewezen, maar Straatsburg wil géén pushbacks sinds het Hirsi-Jamaa-arrest tegen Italieë. Dat Straatsburgse Hof heeft een nogal scholastieke rechtspraak en velt soms arresten die een Europees asielbeleid volledig doorkruisen, bemoeilijken en deels onmogelijk maken. Koopmans moet dringend eens contact leggen met professor Marc Bossuyt die nog maar pas zijn schitterende memoires als vluchtelingencommissaris schreef en in tempore non suspectu al waarschuwde voor de voortvarendheid van het Europese Hof (zie: https://www.gva.be/cnt/aid927405).
Ook de onrealistische Europese regels over verwijdering van illegalen worden niet echt behandeld. Terwijl er zeker over de “vrijwillige terugkeer” en over de regels met betrekking tot “opsluiting” van illegalen met kinderen ook wel iets gezegd kan worden.
== Daarom is Koopmans’ voorstel te optimistisch.
Een systeem van royale humanitaire quota is immers een probleem voor alle beroepsgroepen en ngo’s die momenteel aan de asielzoekers verdienen. Ze dreigen minstens gedeeltelijk zonder werk te vallen. Zelfs de pietluttigste verandering aan het huidige asielsysteem zal leiden tot eindeloze betwistingen voor rechtbanken en hoven. Ook hiervoor waarschuwde professor Marc Bossuyt al in De Juristenkrant naar aanleiding van zijn rapport over verwijdering van illegalen.
Wie het asielbeleid wil veranderen, moet de EU veranderen want haar bureaucratie vult via talloze reglementen het asielverdrag aan. Wie het asielbeleid wil veranderen moet ook de mensenrechtenverdragen aanpassen of minstens de werkwijze van het Straatsburgse Hof inperken. En dat zal niet gebeuren, wegens te veel participanten die ermee akkoord moeten gaan en wegens te veel ongecontroleerde invloed van allerlei lobby’s. En wegens het hardnekkig geloof van juristen dat wetten stenen tafels van Mozes zijn en geen mensenwerk.
De oplossing die Koopmans voorstelt kan uitgevoerd worden, maar de humanitaire quota, de humanitaire visa en de legale arbeidsmigratie zullen dan vermoedelijk nààst het huidige systeem komen, niet ter vervanging ervan. En dat zal de problemen misschien nog meer vergroten.
John DE WIT
Journalist
KOOPMANS, RUUD, De Asielloterij. Het Europese vluchtelingenbeleid van 2015 tot de Oekraïneoorlog en hoe het beter kan, 285 p., 2023, Prometheus, Amsterdam
